داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:25 عصر

اینترنت اکسپلورر یا مرورگر وب میکروسافت پر کاربرد ترین مرور گر وبی است که ملیونها نفر از سراسر جهان به وسیله آن به جستجو در اینترنت می پردازند. این نرم افزار در عین سهولت استفاده که رمز موفقیت آن نیز می باشد رمز و رازهای فراوانی را نیز به همراه خود دارد که با دانستن آنها زندگی اینترنتی شما راحت تر و دلپذیر تر می گردد. 149 راز در مرور گر وب میکروسافت را جای دیگری نخواهید یافت! پس فرصت را از دست ندهید:
1 – وقتی ماوس را روی تصویری از یک صفحه وب می بریم، خط جدیدی به نام lmage Bar ظاهر می شود که دارای آیکون هایی برای ذخیره چاپ، ارسال از طریق Email و باز کردن فولدر My Picture (شاید برای این که ببینیم آیا قبلاً تصویر را ذخیره کرده ایم یا نه) می باشد.
اگر معمولاً تصاویر را ذخیره نمی کنید و فکر می کنید lmage Bar مزاحمت ایجاد کرده ، می توانید از طریق منوی Tools ،گزینه Internet Options و صفحه Advanced آن را غیر فعال کنید. در این صفحه، به قسمت Multimedia بروید و علامت گزینه Enable lmage Toolbar را بردارید.
2 – بعضی از سایت های عکس های دیجیتالی دارای تصاویری با وضوح و کیفیت بالا هستند، ولی اگر عکس در پنجره مرورگر جا نشود تولید دردسر می کند. در صورت مواجهه باتصویری که به علت بزرگ بودن آن نتوانستید تمام عکس را یکجا در صفحه مشاهده کنید، به جای این که صفحه را به بالا یا پایین (یا به چپ و راست) اسکرول کنید،کمی صبر کیند تا 6IE اندازه آن را برای شما تنظیم کند. اگر ترجیح می دهید عکس را در اندازه واقعی خود ببینید، ماوس را به گوشه پائین در سمت راست برده و روی دکمه مربوطه کلیک کنید.
3 – وقتی تصویری را از طریق پست الکترونیک می فرستید، می توانید آن را کوچکتر کنید تا سریعتر به مقصد برسد. در این راستا، می توانید وضوح 480×640،600×800 یا 768×1024 را انتخاب و کاری کنید که تمام تصاویری که می فرستید کوچکتر شوند. دوستانی که به صورت تلفنی با اینترنت ارتباط دارند حتماً از این توجه شما ممنون خواهند شد.
4 – اگر برای خود صفحه وبی را دست و پا کرده اید و از ایده ظاهر شدن خط ابراز تصاویر و تشویق بازدیدکنندگان به ذخیره تصاویر شما خوشتان نمی آید، می توانید این خط ابراز را برای تک تک تصاویر یا همه آنها غیر فعال کنید، برای این منظور با دستور خط ابراز را به طور کامل از کار بیندازید و یا خط GALLERYIMG="no" را در برچسب های IMG خود اضافه کنید.
5 – خط ابراز Lmage برای تصاویر کمتر از 130×130 پیکسل ظاهر نمی شود،به همین دلیل برای ذخیره این نوع تصاویر باید از همان روش مرسوم کلیک راست استفاده کیند.
6 - IE6 ابزارهایی بهتری برای کار با کوکی ها دارد تمام امکانات موجود را می توانید از صفحه Privacy کادر محاوره Internet Options (که از طریق منوی Tools باز می شود) مشاهده کنید . به علاوه، بد نیست سری به آدرس www.w3.org/P3P بزنید و اطلاعات بیشتری درباره P3P (قوانین زیر بنایی برای اولویت های حفظ حریم خصوصی) که مایکروسافت ابزارهای جدیدش را بر اساس آنها بنا نهاده به دست بیاورید.
7 – بعضی کوکی ها مفید هستند . مثلاً سایتهای فروشگاهی از جمله Amazon.com به کمک این کوکی ها از خریدهای شما مطلع شده و محصولات جدید را به شما پیشنهاد می دهند، یا سایت Microsoft Support با استفاده از آنها اطلاعات کاملی از جستجوهای اخیر شما به دست می آورد. این کوکی ها به کوکی های «شخص اول» موسومند. کوکی های طرف سوم از وب سایتی متفاوت (طرف سوم) پدید می آیند که معمولاً جنبه تبلیغاتی دارند (مثل Double Click یا AOL) . این شبکه های تبلیغاتی برای بسیاری از سایت های وب تبلیغات می کنند، پس می توانند بفهمند که شما به کدام یک از این سایت ها سر زده اید. اگر دوست ندارید چنین اطلاعاتی درباره شما در جایی نگهداری شود، IE6 می تواند کوکی های تمام شرکت های طرف سوم، یا شرکت هایی که تعهدی در رعایت حفظ اطلاعات خصوصی شما نمی دهند را مسدود کند.
8 – وقتی IE پیامی ظاهر می کند مبنی بر اینکه کوکی خاصی را بپذیرد یا رد کنید، به IE بگوئید این کوکی را برای دفعات بعد در خاطر خود حفظ کند تا هر دفعه مجبور نباشید کوکی های همان سایت را قبول یا رد کنید.
9 – با تعیین سطح امنیتی مناسب برای خود می توانید مشخص کنید که چه نوع کوکی هایی را دوست دارید دریافت کنید. برای این منظور، از طریق منوی Tools، گزینه Internet Options صفحه Privacy و دکمه Settings اقدام نمائید. پیش فرض این سطح امنیتی Medium است، که کوکی های طرف سومی را مسدود می کند که یا از هیچ قانونی برای حفظ اطلاعات خصوصی تبعیت نمیکنند یا از اطلاعات معرفی کننده شما بدون کسب اجازه از خود شما بهره برداری می نمایند. سطح Medium کوکی های شخص اول را که از اطلاعات معرفی کننده شما بدون کسب اجازه از خود شما استفاده می کنند می پذیرد، اما در پایان جلسه آنها را حذف میکند.
10 – سطوح امنیتی در خصوص حفظ حریم خصوصی در شش دسته ارائه می شوند که از پذیرش تمام کوکی ها تا رد تمام کوکی ها متغیرند . به علاوه، چهار استراتژی از پیش تعیین شده ارائه می شوند که می توانید برای پذیرش یا رد انواع کوکی ها مورد انتخاب قرار دهید.
11 – اگر هیچ یک از این سطوح رضایت شما را جلب نمی کند، روی Advanced و پس از آن Override automatic cookie handling کلیک کنید . سپس می توانید کوکی های شخص اول و سوم را قبول یا مسدود کنید و یا از IE بخواهید هر دفعه از خود شما سوال کند.
12 – کادر محاوره Advanced علاوه بر کوکی های شخص اول و سوم، از کوکی های «جلسه ای» هم سوال می کند؛ یعنی کوکیهای موقتی که فقط تا زمانی نگهداری می شوند که حداقل یکی از پنجره های IE باز باشد. این کوکی ها خطری ندارند، زیرا بعد از قطع ارتباط و بستن برنامه IE به کلی حذف شده و در نتیجه سایت نمی تواند بعدها به آنها مراجعه کند.
13 – اگر نظرتان درباره سایتی خاص تغییر کرد و خواستید به آن اجازه ساخت کوکی در کامپیوتر خود را بدهید، می توانید به صفحه Per Site Privacy برگشته و آن را از لیست حذف کنید.
14 – اگر می خواهید برای سایت های Favorite خود استثناء قائل شوید، از طریق منوی Tools کادر محاوره Internt Options را باز کرده و به صفحه Privacy بروید. سپس روی دکمه Web Sites و پس از آن Edit کلیک کنید. در این حالت، URL هایی را وارد کنید که می خواهید کوکی ها از آنها«همیشه» قبول یا رد شوند.
15 – اگر سایتی هیچ حرفی از خط مشی خود در حریم خصوصی بازدیدکنندگان نزده یا خط مشی آن باتنظیمات و اولویت بندی شما مطابقت نداشته باشد، آیکون کوچکی به شکل یک چشم باعلامت ایست در خط وضعیت (پائین پنجره) ظاهر می شود که با کلیک مضاعف روی آن، گزارشی تحت عنوان Privacy Report به نمایش در می آید که ضمن نشان دادن تمام محتویات آن صفحه، لیستی از کوکیهای ارسالی از طرف آن سایت و پذیرش یا عدم پذیرش آنها از طرف شما نمایش داده می شود. اگر چنین آیکونی را ندیدید، از منوی View گزینه Privacy Report را انتخاب کنید.
16 – تنظیمات مربوط به حریم خصوصی شما فقط در وب سایت هایی عمل می کنند که در منطقه امن اینترنت تعریف شده باشند. اگر سایتی را در منطقه سایت های معتمد (Trusted) قرار دهید، IE تمام کوکی های آن سایت را پذیرفته و اجازه خواندن کوکی ها را از کامپیوتر شما به سایت می دهد و اگر سایتی را در منطقه سایت های «ممنوعه» (Restricted) بگذارید، IE تمام کوکی های ارسالی آن سایت را بر می گرداند.
17 – تعداد سایت هایی که تاکنون نسبت به ارائه خط مشی خود در زمینه حفظ حریم خصوصی بازدیدکنندگان اقدام کرده اند بسیار کمتر از آن چیزی است که باید باشد (اولین آمار 53 مورد را گزارش داد). این خط مشی باید نشان دهد که سایت با اطلاعات کاربر چه خواهد کرد،کاربر چگونه می تواند از تعهدات سایت مطمئن شود، آیا کسی سایت را ضمانت می کند، در صورت تشکیک با چه کسی باید تماس بگیرید و او در این باره چه اقدامی خواهد کرد . سایتی که بخواهد خط مشی خود را ارائه دهد باید آن را به دو زبان تهیه کند: یکی به زبان انسان برای مطالعه بازدیدکننده و دیگری به زبان XML برای مطالعه Internet Explorer.
18 – اگر واقعاً بخواهید کنترل کاملی روی کوکی ها داشته باشید، باید خواسته ها و اولویت های خود را به زبان XML در قالب یک فایل نوشته و از IE بخواهید از آن فایل به عنوان قانون شما در حفظ حریم خصوصی شما از طرف سایت ها استفاده کند. برای این منظور، از منوی Tools گزینه Internet Options را انتخاب و روی دکمه Import کلیک کنید. در سایت هایی از قبیل www.privacy.org چنین اولویت هایی به صورت از پیش تهیه شده ارائه می شوند که شما را به مطالعه آنها دعوت می کنیم.
20 – اگر می خواهید برای وب سایت خود یک خط مشی حریم خصوصی تعریف و تنظیم کنید،از ویزارد Privacy Statement مایکروسافت در آدرس www.microsoft.com/privacy/wizard/ استفاده نمائید

داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:24 عصر

شاید شما پسورد ویندوز XP را فراموش کردید و چون ویندوز شما راه اندازی نمی شود قصد دارید دوباره آن را نصب کنید . دست نگهدارید . با ترفند زیر می توانید کلمه رمز را از ابتدای بارگذاری ویندوز حذف نمایید:

داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:23 عصر

با دانستن IP یک شخص مثلا در چت چه کارهایی می توان انجام داد * آیا با دانستن IP یک ن?ر میشه از طریق برنامه Sub Seven کسی را هک کرد!!! * آیا کسی IP من را بداند می تواند مرا هک کند ؟؟؟ * یکی IP من را دارد و می گوید اگر ?لان کار را نکنی مانیتور تو رو می سوزانم آیا میتونه ؟؟ * و ..... تصمیم گر?تم که یک سری از کارها که میشه با داشتن IP انجام داد را برایتان شرح بدم ** قطع ارتباط شخص با اینترنت : شما میتوانید با است?اده از برنامه هایی مانند IP Disconnect یا Rocket و دانستن IP شخص مقابل او را از اینترنت بیرون بندازید. ** کند کردن سرعت ارتباط شخص با اینترنت : با است?اده از برنامه هایی مانند Vai-te-ja-icmp Bomber و... با ?رستادن Packet های بسیار در یک زمان سرعت شخص را عملا کاهش دهید .... ** پیدا کردن پورت های باز : وقتی که IP یک ?رد را داشته باشید میتوانید با است?اده از برنامه های Port Scanner سیستم شخص مقابل را جستجو کنید و اگر پورت بازی وجود داشت در صورت امکان از آن است?اده کنید ** یا?تن تروجان ?عال در سیستم مقابل : خب مانند بالا بعضی از برنامه ها با دادن IP یک دستگاه آن دستگاه را برای تروجان های ?عال جستجو می کند و اگر پورت بازی مربوط به یک تروجان را پیدا کند به شما گزارش میدهند ( در بخش آموزش هک توضیح داده شده است) ** اما آیا میتوان با دانستن IP یک شخص با برنامه هایی مانند Sub Seven و.. به سیستم قربانی حمله کرد؟ در حالت عادی خیر ، یعنی اینکه برای کار کردن با برنامه های تروجان مانند Sub Seven باید یک Server در سیستم قربانی ?عال شود ( ?ایل سرور ?ایلی است که با برنامه های تروجان مانند Sub Seven ساخته شده و باید برروی سیستم قربانی اجرا شود و پس از اجرای ?ایل سرور یک پورت در سیستم قربانی باز میشود که راه ن?وذ شخص را باز می کند ) پس در نتیجه اگر قبلا ?ایل سروری برروی سیستم قربانی باز نشده باشد یا اینکه ?ایل سرور برروی سیستم او موجود نباشد شما هیچ کاری با برنامه های Trojan نمیتوانید بکنید *** چگونه کاری کنیم که هیچ کسی نتواند آسیبی از طریق دانستن IP ما به ما برساند؟ خب تنها کاری که شما باید انجام بدهید است?اده از یک ?ایر وال ( دیوار آتش ) Firewall در سیستم خودتان میباشد این برنامه ها پورتهای باز شما را بسته و شما را در مقابل حمله احتمالی از طریق IP و همچنین دسترسی برنامه های مشکوک را به اینترنت ( برای ارسال یا دریا?ت اطلاعات ) محدود می کند . برنامه هایی مانند ZoneAlarm یا Tiny Personal Firewall و...

داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:22 عصر

 نصب ویندوز از بوت

داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:20 عصر

ابتدا باید یک cd ویندوزxp داشته باشید . دقت کنید که این cd باید bootable باشد. اگر میخواهید که ویندوز ?علی را تبدیل به ویندوز xp کنید یا update کنید نیازی به cd  بوت ندارید. cd ویندوز را درون cd rom گذاشته و ویندوز اتوماتیک auto run خواهد شد.دقت کنید که اگر بخواهید ویندوز ?علی خود را که مثلا 98 یاme یا2000 میباشد را update کنید اطلاعات شما مثلا my document شما و برنامه های نصب شده شما ح?ظ خواهد شد.ولی اگر ویندوز شما ایراد دارد.بهتر است ان را از اول ?رمت و نصب کنید که این نوع نصب در اینجا توضیح داده شده است.

داود مینائی تاریخ سه شنبه 86/11/23 ساعت 8:18 عصر

قسمت اول امروزه یکی از جدابترین قسمتهای کاربری رایانه، است?اده از اینترنت می باشد، که علاوه برامکانات موجود در زمینه های علمی وتجاری آن، جلوه های ویژه دیگری مانند سرگرمی و ارتباطات، هرسلیقه ای را به خود جلب می نماید. برای شروع بایستی که به یکی از سرویس دهندگان اینترنت ISP، مـراجـعـه نـموده ویک سطح دسترسی از آنها خریداری کنید و سپس از طریق برنامه Connect To the Internet به اینترنت متصل شوید. حال کا?ی است که برنامه Internet Explorer که به IE نیز مشهور است را درمحیط ویندوز خود یا?ته و آنرا اجرا نمایید. اجازه دهید که کمی درمورد این برنامه توضیحاتی ذکر شود. این برنامه و برنامه های مشابه به Browser یـا مـرورگـر وب، مـشـهـورنـد و یـکـی از ویـژگـی هـای آنـهـا قـابلـیـت نـمـایـش دادن ?ایلهای HTML میباشد. از نمونه های دیگر این گونه برنامه ها می توان به برنامه Netscape,Opera,MSN Explorer ,Navigator و غیره اشاره کرد،ولی شاید یکی از پرطر?دارترین و راحت ترین آنها همان IE باشد. نکته دیگری که لازم به ذکر است، آن است که هریک از این مرورگرها دارای نگارشهایی می باشند که به مرور وارد بازار نرم ا?زار میشوند، البته همیشه بهتر است که برای در اختیار گر?تن تمامی امکانات اینترنت ونمایش جلوه های ویژه آن از آخرین نسخه های آن است?اده نمایید. به عنوان مثال آخرین نسخه IE ، تحت ویندوز 98 و 2000 نسخه 5/5 همراه با (SIP) Service Pack آن بوده و آخرین نسخه آن تحت ویندوز XP نیز نگارش 6 آن میباشد.بد نیست که دراین قسمت درمورد SP نیز نکاتی را مطرح نماییم. به طور کلی با اضا?ه شدن امکانات و قابلیتهای برنامه ها، حجم این برنامه به مرور، ا?زایش چشم گیری پیدا نموده اند و با توجه به اینکه بسیاری از نسخه های جدید برنامه ها نیز ازطریق اینترنت قابل بارگذاری و دریا?ت می باشند، پایین بودن سرعت ارتباطی به اینترنت دریا?ت نسخه های جدید و اصلاح شده را با مشکلات ?راوانی مواجه می نماید، لذا شرکت های سازنده به جای دراختیار قراردادن نسخه های جدید برنامه ها به طور کامل! برنامه های نسبتاً کوچکتری را که اصطلاحا به SP یا Patch ?ایل معرو? هستند را در اختیار کاربران قرار می دهند تا کاربران با دریا?ت و اجرا نمودن آنها، به نسخه ها و یا اصلاحات جدید به راحتـی دسـت پـیدا نـماینـد و امـا IE ! پـس از اجـرا نـمـودن ایـن برنامه یک پنجره مشابه پنجرههای My Document ظاهر شده و در نوار آدرس آن، شما قادر خواهید بود تا آدرس سایت مورد نظر را نوشته و سپس کلید enter را ?شار دهید ، پس از مدتی، ص?حه اولیه یا اصطلاحاً Home page آن سایت ظاهر شده و شما می توانید از اطلاعات وامکانات آن سایت است?اده نمایید . برای است?اده بهتر از آدرسهای اینترنتی ، یادگیری سه م?هوم بسیار حائز اهمیت است. 1.پروتکل 2.سیستم نام دامنه Domain Name System(DNS)(URLs)3Uniform Resources Locator 3.پروتکل: به طور کلی هر توا?قی که بین رایانه ها در سراسر جهان برای تبادل اطلاعات صورت میگیرد. پروتکل می نامند. تصور کنید که دو ن?ر که به زبانهای چینی و هندی تمایل به ارتباط برقرارکردن دارند، بخواهند با هم حر? بزنند، دراین صورت به عنوان مثال با هم توا?ق می کنند که به زبان انگلیسی صحبت کنند. در اینترنت هم این چنین است به عنوان مثال برای ارسال ?ایلهای HTML، پروتکلی وجود دارد به نام.HTTP این پروتکل وظی?ه ارسال ودریا?ت اینگونه ?ایلها را به عهده دارد . یک م?هوم اساسی که درمورد این پروتکل وجود دارد آن است که ?ایلهای HTML دارای مراجع و لینکهایی به دیگر ?ایلها مانند تصویر، صدا وغیره می باشد . دقت کنید که در هنگام است?اده از اینترنت ، شما با پروتکل های دیگری مانند:ftp,telnet newsgrop, gopher نیز مواجه خواهید شد، که البته هریک از این پروتکل ها را در شماره های بعد در جای خود بحث خواهیم نمود. 4.سیستم نام دامنه: در زمانهایی نه چندان دور، کاربران برای اتصال به سرویس دهنده های وب، از یک عدد چهار قسمتی به نام IP است?اده می کردند، که هر قسمت آن می توانست اعدادی بین ص?ر تا 255 راشامل شود، ولی این شماره ها برای کاربران مشکلات زیادی را چه از نظر به خاطر سپردن و چه از نظر د?ت در ورود آنها به وجود می آورد، به همین دلیل کمیته ای، پروتکلی را به نام سیستم نام دامنه معر?ی نمود که توسط آن آدرسهایIP به اسامی با معنی و قابل تشخیصی تبدیل می شوند. به عنوان مثال آدرس IP ?وق دقیقاً معادل آدرس اینترنتی http://www.ciwecrtified.com می باشد دقت کنید که این اسامی دامنه، کاملاًمنحصر به ?رد می باشند نکته دیگری که لازم به ذکر است، آن است که برخلا? طریقه خواندن این آدرس ها، این گونه آدرسها به صورت عکس عمل می کنند! بدین معنی که کمه com که نوع سایت را معر?ی می کند به عنوان بالاترین سطح (TLDs) معر?ی شده وسپس نام ثبت شده مورد علاقه شرکت یا ?رد(ciwcertified) به عنوان سطح میانی مطرح شده و سپس نام رایانه سرویس دهنده وب (web) و یا نام سایت وب میزبان(Host) به عنوان پایین ترین سطح عنوان می شود. در بالاترین سطح این دامنه، تا چندی پیش تنها تعداد محدودی نام وجود داشت که می توان به اسامی Com,Net,Org,Gov,Edu و غیره اشاره نمود، ولی به دلیل ثبت شدن تقریبا تمامی اسامی با معنی و حتی بی معنی! در این مجموعه، متولیان اینترنت دست به ایجاد اسامی دیگری مانند، Web,TV Wap, Tel,Shop و غیره زده اند. 5. 3URLs به طور کلی اگر آدرس وب شما علاوه بر سیستم نام دامنه، نوع پروتکل و دیگر جزئیات مربوط به آن سایت را نیز شامل باشد، اصطلاحا به آدرس URL سایت معرو? خواهد بود. به عنوان مثال آدرس URL سایت یاهو، به صورت http://www.yahoo.com مطرح می شود و یا اگر شما درسایت خاصی، تمایل به دیدن ص?حه خاصی از آن راداشته باشید، می توانید مستقیماً از آدرس URL نیز است?اده نمایید، به عنوان مثال می توان از آدرس زیر برای ر?تن به سایت مورد نظر وص?حه خاص آن است?اده نمود: http://www.sec.gov/asec/wwwsec.htm با توجه به وجود انواع پروتکل های موجود در اینترنت، لازم است یادآور شویم که به طور پیش ?رض برنامه IE پروتکل HTTP را در نظر می گیرد، مگر آنکه شما رسماً از پروتکل دیگری است?اده نمایید. منظور این است که اگر در برنامه IE در قسمت آدرس آن عبارت http://www.Yahoo.com را وارد نموده و سپس کلید Enter را ?شار دهید، به طور اتوماتیک عبارت http://www.Yahoo.com را در قسمت آدرس ملاحظه خواهید نمود. نکته دیگری که شاید عنوان آن خالی از لط? نباشد، آن است که با توجه به اینکه در اکثر آدرس های اینترنت در بالاترین سطح آنها عبارت com و در صورتی که در نوار آدرس برنامه IE، شما تنها کلمه yahoo را تایپ نموده و سپس از دکمه های ترکیبی http://www.Yahoo.com در ص?حه نمایش ظاهر شده و شما را به سایت مربوطه رهنمون خواهد کرد. به هرحال پس از ورود به سایت موردنظر، شما با اطلاعات مربوط به آن سایت، مواجه خواهید شد. دراین ص?حه شما با عبارات و یا تصاویری مواجه می شوید که هرگاه اشاره گر موش را بر روی آن می برید، اشاره گر موش از حالت ?لش به صورت دست درآمده و شما قادر خواهید بود،ت با کلیک کردن بر روی آن به ص?حه دیگری که ممکن است حتی سایت دیگری باشد، مراجعه نمایید. دقت کنید که اصطلاحاً به این گونه متن ها و یا تصاویر، اتصال اینترنتی یا ابرمتن(Hyperlink) اطلاق می شود. گاهی ممکن است ادامه مطلب...

داود مینائی تاریخ چهارشنبه 86/11/3 ساعت 7:41 عصر

در بحث و بررسی درباره‌ی آموزش و پرورش اعصار باستانی ایران محقق با کم‌بود شدید مدارک و اسناد روبه‌رو است و البته لازم به ذکر است که هر چه قدر به تاریخ ورود اسلام به ایران نزدیک گردیم اسنادی این چنینی رو به فزونی می رود که البته مجددا لازم است یادآوری گردد که افزایش چنین اسنادی هرگز بدان حد نمی باشد که بتوان مستقیماً به آموزش و کیفیت آن در اعصار باستان دست یافت. لیکن با توجه به نوشته‌های مورخین غربی ازمنه باستان و هم‌چنین اسناد و کتیبه‌های به جای مانده از آن دوران و ... با اندکی تعمق و تحلیل می توان تا حدی از آموزش و پرورش اعصار باستان و ویژگی‌های آن آگاه گردید.
به هر حال با عنایت به شواهد به جای مانده از ازمنه باستان می توان اذعان داشت که در ایران باستان عوامل اولیه تعلیم و تربیت عبارت از موارد ذیل بودند :
1- طبیعت و وضع جغرافیایی کشور.
2- آرا و عقایدی که آریایی‌ها با خود آورده بودند و زرتشت آن‌ها را پیراسته و اصلاح کرده بود و به عبارتی نقش دین در روند آموزش.
3- دولت و نقش ویژه آن در پرورش دادن متعلمین ( صدیق، ص52).
طبیعت و وضع جغرافیایی به سبب این که ایران سرزمینی است تقریباً خشک و بیابانی و کوه‌های آن عمدتاً برهنه از رستنی‌ها است، لذا ضرورت حیات در چنین سرزمینی با توجه به کم‌بود منابع آب و غذا، سخت‌کوشی و مدارا است. بنابراین مردمان ایران باستان مردمانی نیرومند، زحمت‌کش، قانع و سازگار بارآمدند. به واقع، طبیعت اینان را به آموختن چنین خصایصی وادار می ساخت. از سوی دیگر ایران در همسایگی آسیای مرکزی که محل اسکان طوایف و ایلات و عشایر چادرنشین و بیابان‌گردی که دارای توالد و تناسل زیاد و وسایل معیشتی اندک بودند قرار داشت و ایرانیان مداوماً در حال مبارزه و مقاومت در برابر تهاجمات پیاپی اینان که برای تحصیل قوت و غذا به ایران هجوم می آوردند بودند و لذا مجبور به آموختن چگونگی مقاومت و فنون جنگی و دلیری گشتند. هم‌چنین در مجاورت ایران‌زمین در سمت مشرق دو کشور چین و هند و در سوی مغرب آسیای صغیر و یونان بودند و راه عمده ارتباطی شرق و غرب از ایران می‌گذشت و لذا ایرانیان آن زمان در طی قرون و اعصار از این موقعیت سود برده و از علم و ادب و تمدن و هنر خاور و باختر استفاده می کردند و ملل شرق و غرب را نیز از تمدن خویش بهره‌مند می‌ساختند.
اما در باب دین به عنوان دیگر عامل مهم و فاکتور مؤثر در روند آموزش و پرورش باید اذعان داشت که دین زرتشت، که علی‌رغم حضور دگر ادیان در محدوده این مرز و بوم فراگیرترین ادیان بوده است، نقشی پررنگ را در این زمینه ایفا نموده است. با توجه به این که دین زرتشت برای دانش و خرد اهمیت بسیار قائل گشته است و مزداپرستان را به تعلیم و تربیت فراخوانده است و حتی فرشته‌ای به نام «چیستا» بر امر آموزش تعیین نموده بود ( وکیلیان، ص21) .
نمونه‌هایی از اهمیت آموزش و تعلیم در دین زرتشتی به عنوان گواهی بر صدق ادعای فوق ذکر می‌گردد :
در وندیداد آمده است که : «اگر شخص بیگانه یا هم‌کیش یا برادر یا دوست برای تحصیل هنر نزد شما آمد او را بپذیرید و آن چه خواهد بدو بیاموزید» (صدیق، ص56؛ کشاورزی، ص21).
و در دینکرد دیگر کتاب متعلق به زرتشتیان آمده است : «تربیت را باید مانند زندگانی مهم برشمرد و هرکس باید بوسیله پرورش و فراگرفتن و خواندن و نوشتن خود را به پایگاه ارجمند رساند» (کشاورزی، ص81).
و ایضاً در پندنامه زرتشت آمده است : «به فرهنگ خواستاری کوشا باشید، چه فرهنگ تخم دانش و بَرَش خرد، و خرد رهبر هر دو جهان است» (صدیق، ص57).
هم‌چنین در وندیداد باز هم در این باب آمده است : «از سه راه به بهشت برین می‌توان رسید، اول دستگیری نیازمندان و بینوایان، دوم یاری کردن در ازدواج بین دو نفر بینوا و سوم کوشش و کمک به تعلیم و تربیت نوع بشر که به نیروی دانش، شر و ستم این دو آثار جهل از جهان رخت بر بندد» (حکمت، ص95).
با توجه به نمونه‌های فوق و ده‌ها نمونه‌ی دیگر، که مجالی برای بیان آن‌ها نمی باشد، آیا نمی‌توان اذعان داشت که دین زرتشت مشوق و ترغیب کننده یادگیری و آموختن بوده است؟
اما در مورد نقش دولت به عنوان سومین فاکتور مؤثر در امر آموزش، از زمانی که حکومت مادها در ایران تأسیس گردید و سپس شاهنشاهی ایران بنیاد گرفت و اقتدارات در یک جا تمرکز یافت، اداره کردن این کشور پهناور محتاج افرادی گردید که مورد اعتماد بوده و تکالیف خود را نیکو بشناسند و بدان عمل کنند. از این رو دولت به حکم ضرورت از اطفال شاهزادگان و بزرگان و نجبا و طبقات برجسته کشور عده‌ای را برای رتق و فتق امور تربیت می نمود، به گونه‌ای که حتا بنا به گفته نگارنده کتاب تاریخ آموزش و پرورش ایران قبل و بعد از اسلام، دولت، افراد جامعه را به طور مستمر در کنترل داشت و تعلیم و تربیت به منزله ضرورتی اجتماعی در اختیار صاحبان قدرت بود (درانی، ص 25).
اهداف آموزش و پرورش در ایران باستان:
با توجه به مدارک و اسناد به جای مانده ازمنه باستان می‌توان هدف کلی تعلیم و تربیت در ایران باستان را این دانست که کودک عضو مفیدی برای جامعه گردد ( الماسی، ص71؛ صدیق، ص 75).
در تأیید گفتار خویش به جملاتی از یسنا اشاره می‌گردد که در آن آمده است : «ای اهوره‌مزدا به من فرزندی عطا فرما که از عهده انجام وظیفه نسبت به خانه من و شهر من و مملکت من برآمده و پادشاه دادگر مرا یاری کند» (حکمت، ص78؛ صدیق، ص 75).
لیکن جزییات اهداف مهم آموزش و پرورش ایران پیش از اسلام را می‌توان به صورت ذیل خلاصه نمود:
1- هدف دینی و اخلاقی که تحت تعالیم زرتشت به شعر پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک جامه عمل پوشانند.
2- هدف نیرومندی و بهداشتی برای تندرستی و پاک تنی و راستی و جوانمردی، چنان که در دین زرتشت پاکیزگی تن برای هر زرتشتی از وظایف دینی است و ناپاکی تن و بیماری به اهریمن منسوب است.
3- هدف جنگی و نظامی جهت نگهداری حدود مرز و بوم و حفظ آرامش و دفاع در برابر دشمنان.
4- هدف اقتصادی به جهت تهیه نان و قوت مردم و رفاه و آسایش آن‌ها و حفظ خانواده و توسعه صنعت و هنرها.
5- هدف سیاسی به جهت روابط عمومی و امنیت و کشورداری و روابط خارجی (الماسی، ص 72؛ حکمت، ص63).
سازمان آموزشی ایران باستان:
در طی قرون و اعصار متمادی سازمان تعلیم و تربیت یک‌سان نبوده است و به فراخور زمان امکنه آموزشی اعصار باستان متفاوت بوده‌اند. لیکن در قسمت اعظم این مدت، خانواده و آتشکده و آموزشگاه درباری به پرورش اطفال و نوجوانان می‌پرداختند که البته در برخی قرون دبستان و دانشگاه نیز بدان افزوده شده است (صدیق، ص 59؛ الماسی، ص65). در ادامه در مورد این امکنه آموزشی و به هنگام بحث در مورد دوره‌های مختلف حکومتی ایران باستان و روند آموزش و پرورش این دوره‌ها بیش‌تر سخن به میان خواهد آمد.
برنامه‌ی آموزشی در ایران باستان:
برنامه‌ی تعلیم و تربیت در ایران باستان را می‌توان شامل سه قسمت عمده دانست:
1- پرورش دینی و اخلاقی 2- تربیت بدنی 3- تعلیم خواندن و نوشتن و حساب برای طبقات خاص (ضمیری، ص20؛ صدیق، ص62).
پرورش دینی و اخلاقی: از آن جا که آموزش‌های اولیه بیشتر جنبه دینی داشت ادیان را می‌توان نخستین پایگاه آموزش انسانی دانست که در زندگی روزمره نقش آموزش را با قدرت با زندگی فرهنگی مردم می آمیخته است (کشاورزی، ص10) و از آن جا که در اوستا فصل مخصوصی به تربیت کودک ومعلم و روحانی اختصاص یافته بود و در پندنامه بزرگمهر نیز از اهمیت آموزش دینی سخن به میان آمده است و هرکسی را موظف می‌داند که 3/1 شبانه روز را صرف تربیت دینی نماید، می توان اذعان داشت که در واقع مهم‌ترین و یا یکی از مهم‌ترین قسمت‌های برنامه آموزشی ایران باستان، پرورش دینی و اخلاقی بوده است (صدیق، ص64؛ وکیلیان، ص24) و این نوع آموزش به واقع رایج‌ترین و همگانی‌ترین نوع تعلیم به شمار می‌رفت که در خانه و آتشکده معمولاً انجام می‌پذیرفت (وکیلیان، ص 24).
تربیت بدنی و آموزش نظامی: یکی از مهم‌ترین نوع تعالیم نوجوانان و جوانان را تشکیل می‌داده است و هدف آن دفاع از سرحدات و لشکرکشی، پرورش روحیه‌ی سلحشوری و جنگاوری و حفظ وحدت می بود. برای تربیت بدنی سوارکاری، تیراندازی، شکار، چوگان، ژوبین اندازی و شنا را می‌آموختند ( جهت اطلاع بیشتر در این باب رجوع کنید به صدیق، ص 72-66).
خواندن و نوشتن و حساب کردن: که معمولاً فقط به عده معدودی آموخته می‌شد. به مانند فرزندان بزرگان و نجبا و موبدان که معمولاً برای فرمان‌دهی سپاه وحکم‌رانی و دادرسی و نگاه‌داری دفاتر دیوان و حساب و مالیات تربیت می‌شدند. در واقع می‌توان اذعان داشت که این مرحله از آموزش فقط ویژه اشراف بوده است. از سوی دگر در این مرحله به تربیت ترجمه کنندگان زبان‌های ملل مختلف نیز اقدام می‌شده است. هم‌چنین مطابق نظر فردوسی، که با منابع تاریخ ایران باستان آشنا بوده است، سخنوری آموختن نیز در این مرحله همواره قسمتی از تربیت شاهزادگان بوده است.
ز بیداد و از داد و تخت و کلاه // سخن گفتن و رزم و راندن سپاه ( بیژن، ص 195-194).
محدودیت‌های آموزش و پرورش در ایران باستان:
علی رغم ویژگی‌های مثبتی که در روند آموزش و پرورش ایران باستان وجود داشته است متاسفانه این نظام آموزشی از محدودیت‌ها و یا بهتر است ذکر شود معایبی رنج می‌برد. بزرگ‌ترین محدودیت‌ها و معایب سازمان آموزش ایران باستان را می‌توان به شکل ذیل دسته بندی نمود:
1- آموزش و پرورش در انحصار طبقه اعیان و اشراف و شاهزادگان بود.
2- آموزش یافتگان سعی داشتند دانش و معلومات خویش را از مردم عادی مخفی دارند.
3- در آموزش و پرورش القا عقیده و اندیشه حاکم بود که نتیجه‌اش فرمان‌برداری مطلق و اطاعت کورکورانه در برابر افراد صاحب قدرت و منصب بود (وکیلیان، ص 40).


کتاب‌نامه:
الماسی، علی‌محمد: تاریخ آموزش و پرورش اسلام و ایران، دانش امروز، 1370
- بیژن، اسدالله: سیر تمدن و تربیت در ایران باستان؛ ابن سینا، 1350
حکمت، علیرضا: آموزش و پرورش در ایران باستان؛ موسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، 1350
درانی، کمال: تاریخ آموزش و پرورش ایران قبل و بعد از اسلام؛ سمت، 1376
دیاکونوف، ا، م: تاریخ ماد؛ ترجمه کریم کشاورز، انتشارات علمی و فرهنگی، 1379
صدیق، عیسی: تاریخ فرهنگ ایران؛ زیبا، چاپ هفتم، 1354
ضمیری، محمد علی: تاریخ آموزش و پرورش ایران و اسلام؛ راهگشا، 1373
کشاورزی، محمدعلی: تاریخ آموزش و پرورش در ایران و اسلام؛ روزبهان، 1382
وکیلیان، منوچهر: تاریخ آموزش و پرورش در اسلام و ایران؛ دانشگاه پیام نور، 1378

فشرده کردن فایلها توسط ویندوز XP
[عناوین آرشیوشده]